Houtzaagmolen 1867

De Gekroonde Poelenburg

Deze molen is van het type Paltrok. Dit soort molens heeft een open zaagvloer en met het op de wind zetten, draait het hele molenhuis dat ongeveer 70.000 kilo zwaar is.

Omdat de werkruimte aan drie zijden helemaal open is, kunnen groepen toeristen deze molen niet bezoeken vanwege het gevaar om van de hoge zaagvloer te vallen.

1. Moet de molen naar de wind gedraaid worden, dan is dat een zwaar klusje waar minstens twee man mee bezig zijn. Om de molen extra kracht te geven voor het zagen, worden zeilen aan de wieken bevestigd om nog meer windvang te krijgen.

2. Deze molen zaagt bomen en balken tot planken en latten. We beginnen dit verhaal met een omgezaagde boom. Die kan je niet meteen verzagen want er zitten teveel suikers en zetmeel in, daarom liggen ze een forse tijd in het water. Hierdoor wordt de kwaliteit van het hout veel beter. Niet al het hout blijft drijven want iepen en eiken zinken en blijven daar minimaal 6 tot 8 jaar.

3. Voordat we gaan zagen, slepen we de stam op het land en daar schillen we de schors van de stam. In de schors zit meestal veel vuil en zand.

4. Met een opwindspoel en een hijskraan aangedreven door de molen halen we de stam omhoog. Daar leggen we hem op de zaagslede en binden we hem goed vast.

5. Nu moeten we het zaagraam instellen. Tussen de verschillende zagen kun je de afstand veranderen door houten klossen er tussen te plaatsen. Zo’n klos bepaalt de dikte van de plank die er gezaagd gaat worden. Voor het zagen heb je scherpe zaagbladen nodig die wij met een machine zelf slijpen.

6. De zagen werken alleen in de neerwaardse beweging, omhoog heeft geen effect. De boomstam moet dus elke keer een millimeter naar voren getrokken worden om te kunnen zagen. Daar hebben we het krabbelwiel voor. Een palletje valt elke keer één tandje verder.

7. Hoe kunnen die zagen op en neer gaan. Dat is een uit-vinding uit ongeveer 1597. Die krukas bedient 3 zaagramen en zit bij deze molen helemaal bovenin en is verbonden met de wiekenas. Een krukas zet een rondgaande beweging om in een op- en neerwaardse beweging. Die zaagramen worden door lange houten balken uit de krukas aangedreven.

8. Een aantal andere molens aan de Zaan kunt U wel van binnen bezoeken. Wij van de Zaansche Molen wensen U daar veel plezier en vergeet ons Molenmuseum niet.

Alvast bedankt voor uw bezoek.