Verfmolen uit 1782

Kalveringdijk, Zaanse Schans, Zaandam, NL

Deze molen maalt tropische houtsoorten voor het verven van wol en zijde. Tevens wordt er krijt gemalen dat gebruikt wordt als vulstof en voor de krijtlijnen op voetbalvelden en ook worden er pigmenten gemalen zoals oker en omber, waarmee de kunstschilder zijn eigen verf kan maken.

1. Voor het vermalen van krijt begint het proces in de droogschuur, waar overdag de luiken open staan om het krijt door de wind te laten drogen.

2. De grote stukken verfhout kunnen niet meteen onder de maalstenen, dus moeten ze eerst verkleind worden in een bak waar 4 beitels net zo lang op beuken totdat de juiste fijnheid bereikt wordt.

3. Daarna is het klaar om onder de grote maalstenen tot een fijn poeder te worden vermalen en vervolgens wordt het gezeefd in een draaiende trommel. Pigment werd in grote zakken opgeslagen. Hier wordt het verkocht in kleine zakjes.

4. Al deze handelingen vragen veel energie en die wordt geleverd door de wind. Deze molen is een bovenkruier. Alleen de kap met de wieken wordt op de wind gedraaid. Aan de kap zit een staart die met een kruirad op de stelling bediend kan worden.

5.In de kap zit aan de wieken-as een groot tandrad, met daar omheen houten rem-schoenen om de molen stil te kunnen zetten. Dat eerste tandrad drijft een klein tandrad aan dat aan de centrale spil vast zit. Deze spil brengt alle energie naar bene-den.

6. Op de eerste zol-der ziet u een flink aan-tal houten tandraderen. Daar drijft de centrale spil die boven in de kap wordt aangedreven en beneden de molenstenen laat draaien, een horizon-tale balk (A) aan die de beitels laat stampen en een tweede tandrad (B) dat opzij geschoven kan worden waardoor beneden de kleine molen-stenen in de “roodkamer” kunnen draaien. Deze molenstenen staan in een aparte ruim-te zodat het stof niet de andere pigmenten vervuilt. Na een gro-te reparatie ziet deze ruimte er vrij schoon uit, maar vroeger zal alles onder de oker-pigmenten, zoals op de foto te zien is.

7. Wind is variabel. Bij zwakke wind draait de molen te langzaam voor het productie-proces. De molenaar zet de molen stil en gaat op elke wiek de zeilen zetten, waardoor er meer windvang is en daardoor de molen sneller en krachtiger draait. Zomers zijn de zeilen 2x rood en 2x wit; in de winter draait de molen met 4 bruine zeilen.

8. Alle molens die u hier aan de oever van de Zaan ziet worden onderhouden door Vereniging De Zaansche Molen. Met uw bezoek aan deze molen helpt u ons dit industrieel erfgoed te behouden. Dus aarzel niet om nog een molen of het Molenmuseum te bezoeken.

Bedankt voor uw bezoek.